“Karşıt güçlerin birbirine doğrudan saldırmak yerine üçüncü bir tarafın vasıtasıyla mücadele ettiği bir savaş türüdür. Güçler; bazen devletleri, bazen paralı askerleri, gayri-resmi ülkeleri veya üçüncü bir tarafı kullanılabilir. Bu savaşa gösterilebilecek en iyi örnek Soğuk savaştır.
Vekalet Savaşı kavramının orijinal kökeni Proxy War’ dır. İngilizcede “Proxy” sözcüğünün dilimizdeki karşılığı “vekil”dir. Bu sebeple çevirisi ”vekil savaşı” veya “vekâlet savaşı” olarak geçmiştir. Vekâlet savaşı kavramı ilk kez Dr. Pat Walsh’ ın İngiltere’nin yayılmacı siyasetini anlatan ve I. Dünya Savaşı’nda İngiltere’nin Türkiye üzerindeki emellerini, Yunan saldırısını ve yenilgisini ele aldığı kitapta kullanılmış. Soğuk Savaş döneminde sık başvurulan bir yöntem olarak karşımıza çıkan vekalet savaşı, ağırlıklı olarak iki kutbun da nükleer güce sahip olduktan sonraki dönemine denk gelir. Bunun sebebi ise artık iki tarafında caydırıcılık etkisinden dolayı kendi ülkelerini tehlikeye atamayan güç merkezleri üçüncü devletleraracılığıyla mücadelelerini sürdürmüştür. Soğuk savaşın ardından oluşan yeni düzende ise artık devletlerarasında yaşanacak savaşların maliyetlerinin kabul edilemez boyutlara ulaşması ve kazanan devletlerin dahi çok büyük yaralar alması, asimetrik savaş yöntemlerinin gelişmesine neden olmuştur. Barış ve savaş algılamalarının muğlaklaştığı, savaşan aktörlerin tespitinin güçleştiği, devlet dışı aktörlerin de kullanıldığı, devletlerarasındaki ve devletlerin içindeki hassasiyetlerin istismar edildiği vekalet savaşları ön plana çıkmıştır.”
“Vekâlet Savaşları; devletlerin, özellikle küresel ve bölgesel güçlerin kendi çıkarlarını elde etmek ve nüfuz alanlarını genişletmek maksadıyla; kendi askeri unsurlarını kullanmaktan ziyade, müttefiklerini, edilgen ülkeleri, hedef ülkedeki parçalanmış yapıları ve yandaşlarını cepheye sürmek suretiyle gerçekleştirdikleri savaşlardır. Soğuk Savaş döneminde bloklar arasında nükleer savaşların yaratacağı tahribat nedeniyle uygulamaya konan Vekâlet Savaşları, soğuk savaş sonrasında daha da geliştirilerek yaygınlaştı. Sert ve yumuşak güçlerin farklı birleşenlerinin kullanıldığı Bölgesel Savaşlar, Terörizm ve Yumuşak Güç savaşları şeklinde uygulanmaya başlandı. Türkiye, aynı zamanda rekabet içinde bulunduğu devletler tarafından PKK, IŞİD, DHKP-C ve MLKB gibi terör örgütleri kullanılarak, Vekâlet Savaşlarının yürütüldüğü bir coğrafya dönüştürülmektedir.”
İbrahim Halil ER
