Tecvid

Bir hocanın, evini terk eden hanımına yazdığı mektuptur kıraatle başlayıp tefsirle devam ediyor. Kelime anlamları aşağıya çıkarılmıştır. Bilenler zaten bilir; bilmeyenler de bu listeyi bir hoca nezaretinde güzelce çalışırlarsa, tecvidi sökmüş olurlar
Cevriyem,
Sebeb-i medden hemzem, neden muttasıl iken munfasıl olduk? Arızaya bağlama, ne olur. Lâzım-ı sükûn ol, evine dön. Söz, bir daha gunne yapar gibi kafanı ütülemeyeceğim. Kelimeleri seçerken özellikle muhaffef olanları tercih edeceğim.
Sen konuşurken hep dinleyeceğim. Ârızî olur durursan, kaç vecih olursan ol kabulümsün. İşmâmına kurban olduğum, yalvartma gayrı. Mahrecim, sıfatım kalmadı. Avam kıraati gibi dağıldım. Sekte sonrası nefesi kesilen acemî imama döndüm.
Gel, dön evine, eskisi gibi iklâb olalım. Daha olmadı, kendine uydur, tâ’ya uğramış dal gibi mütecaniseyn et beni.
İsteklerim olursa, naçizane imale yapmadan kısa yollu kasr edeceğim. Sana karşı makabli kesreli râ gibi ince olacağım. Ne olur, sen de birşeyler söyle. Huruf-u mukattaa gibisin, anlamıyom seni. Biraz muhkem ol, canımı ye.
Söylediklerimi tahaddî olarak algılama. Beni dirayet tefsiri gibi kafana göre yorumlama. Söylediklerimin siyakına sibakına da bak. Hattâ sebeb-i nüzulüne de bak. Her dediğime inanasın diye illâ Mekkî sûre gibi yemin mi edeyim.
Her konuda zahirime bakma benim. Müteşabih yönlerimi hep menfi yorumlama. Anlayasın diye tertil üzere konuşuyorum. Sen de derdini böyle anlat. Kelâm-ı hadrın kulak kepçemden geri dönüyor.
Koyduğun kurallar kalıcı olsun. Bir gün kural koyuyorsun, ertesi gün neshediyorsun. İ’câz-ı Kur’ân gibisin. Her yaptığını, her söylediğini tefsir etmek için sülâlenden en az on kişinin rivayetine başvuruyorum.
Sana yalvardığım kadar kıraatimi düzeltmeye uğraşsaydım, Ahmet Hocadan Yâsin’i geçerdim. Geleceksen gel, gelmeyeceksen diğer üç hakkımı kullanıp talâk-ı selâseyi kafana geçireceğim.
Kelimeler
MED : uzatma
SEBEB-İ MED : bir harfin uzatılarak okunmasına sebep olan harf
MUTTASIL : bitişik
MUNFASIL : l ayrı
MEDD-İ MUTTASIL : med sebebi olan hemzenin (harekeli elif) kelimenin içinde yer almasıyla meydana gelen uzatma
MEDD-İ MUNFASIL : uzatılan harfin kelime sonunda, med sebebi olan hemze de arkadan gelen kelimenin başında olduğu zaman yapılan uzatma
ARIZA : sonradan ortaya çıkan durum (harflere sonradan ârız olan ve ondan ayrılabilen özellikler)
MEDD-İ ARIZ : harekeli olduğu halde durulduğu zaman harekesiz okunan bir harften önceki harfin uzatılması
SUKÛNU LAZIM : durulsa da, geçilse de okunuşu değişmeyen, üzerinde cezim yahut şedde bulunan ve kendisinden önceki harfi uzatan harf
GUNNE : sâkin nun veya tenvinden sonra gelen mim, nun, vav, yâ harflerinin şeddeli olarak, fakat genizden gelen bir sesle okunması
MUHAFFEF KELİME : med harfi ile cezimli med sebebini bir arada bulunduran (hafif) kelime
VECİH : kıraat imamlarının farklı okuyuşları
İŞMAM : harfi cezimli olarak okuduktan sonra dudakları yumup uzatarak ötreye işaret edecek şekilde okuma
MAHREC : harflerin çıkış yerleri
SIFAT : harflerin sesi üzerinde bulunan sertlik yumuşaklık, incelik, kalınlık gibi haller
SEKTE : durma
İKLÂB : sâkin nun veya tenvinden sonra bâ harfi geldiğinde nun’u mim olarak ve gunne ile okumak
MÜTECÂNİSEYN : aynı yerden çıkan farklı harflerin aynı şekilde okunuşu: “abedtüm” kelimesindeki “tâ’ya uğramış dal”ın “abettüm” şeklinde okunması gibi
İMÂLE : uzatma
KASR ETMEK : kısaltmak
mâkabli kesreli râ bir önceki harfi esreli olduğu için ince okunan râ: “ümirtü” gibi
HURUF-U MUKATTA : bazı sûrelerin başında yer alan elif, lâm, mim gibi harfler
MUHKEM : mânâsı apaçık olan âyetler
TAHADDÎ : meydan okuma; Kur’ân’ın bütün insanlığa “Eğer bu kitabın Allah tarafından indirildiğine inanmıyorsanız, haydi, bir benzerini siz getirin” şeklinde meydan okuması
DİRAYET TEFSİRİ : rivayetten ziyade müfessirin yorumuna dayanan tefsir
SİYAK-SİBAK : âyetlerin bağlamı, öncesi ve sonrası
SEBEB-İ NUZÛL : âyetlerin iniş sebebi
MEKKÎ SÛRE : Mekke’de inen sûre
MÜTEŞABİH : ekseriyetle bir benzetme içeren ve çeşitli şekillerde anlaşılmaya müsait olan âyetler
TERTİL : Kur’ân’ın ağır ağır ve âdâba en uygun şekilde okunması
HADR : Kur’ân’ın hızlı okunması
NESHETMEK : yürürlükten kaldırmak
İ’CÂZ-I KURÂN : Kur’ân’ın mucizeliği
RİVAYET : Kur’ân’ın kıraat imamlarına dayanan okunuş şekilleri
TALÂK-I SELÂSE : üç boşama (((⭐))))
🤣