İnsanlık tarihindeki ilk cinayet burada işlendi. Kabil’in kardeşi Habil’i öldürdüğü yer burasıdır.
Rivayete göre ilk kan, Şam’ın kuzeyindeki Kasyun Dağında dökülmüştür.
Şam’ın Araplar arasındaki adı Dimeşk’tir. Kelime anlamı sulanmış yer demektir. Fakat bazı rivayetler (veya yakıştırmalar da olabilir, kesin bilgi olmasa da olayların mahiyetine uygun) Dımeşk’in bileşik bir kelime olduğudur. Yani Dem-kan ve şek-öz kardeş kelimelerinin birleşmesinden meydana gelmiştir. Burada da Kabil’in kardeşi Habil’i öldürdüğü anlatılmak istenmektedir.
Dımeşk (Şam şehrinin gerçek adı budur. Bizdeki meşhur Şam ismi aslında bölge ismidir) kelimesi aslında köken olarak Arapça olmayıp Aramice’dir. Bu da kelimenin belki insanlık tarihi kadar eski olduğunu bize anlatmaktadır.
Şehirlerin kaderi değişmiyor. Şam, büyük bir kültür merkezi ama hep katiamları ile öne çıktı. Burayı alan her güç şehrin insanlarını yok etti. İnşallah günümüzde de böyle olmaz..
Peki bu iki kardeşin paylaşamadığı nedir? neden kavga ettiler?
Rivayetlere göre kavganın nedeni kadındır. Kabil, kardeşi Habil’in sözlüsüne göz koyar. Onun kadını güzel benimkisi neden güzel değil, ben onu isterim der. (Habil’in sözlüsü güzel, Kabil’in ki ise çirkindir) Çünkü ademin çocukları hep bir kız ve erkek olmak üzere çift doğarlar ve bu çocuklar birbirleriyle çapraz evlenirlerdi.
Kabilin itirazı üzerine hz. Adem, sorunu çözmek için Rab’e sunak sunulmasını ve kiminkisi kabul edilirse onun talebinin kabul edilmesini önerir.
Bu rivayette nedense Habil hep pasif, Kabil ise arsız ve hep dominant bir karakterde olup kardeşinin elindekine göz diken olmuştur. Hatta Kabil, Habil’i öldürmek istediğinde Habil karşılık vermemiş ve bir cana kıymayı red ederek kendi ölümünü onaylamıştır.
Bu hikayede Hz. Adem’de nedense pasif ve otorite yoksunudur. Yani Kabil’in kendi ikiz kız kardeşine talip olmasını doğru bulmayıp red etmesi gerekirken sanki bu onun da hakkı ve fikir yürütebileceği bir talebiymiş gibi Habil’in hakkını pazarlık konusu etmiştir. Halbuki otoriteyi ortaya koyması gerekirken bundan yoksun pasif bir baba olmuş, bir tarafın nefretini kazanmamak için işi Allah’a havale etmiştir.
Ayrıca kardeşini öldüren Kabil’e karşı da müeyyide uygulamamış, tavır almamış bilakis istediği kızı almasına göz yummuştur ki bu kendi kurallarını bile ihlal etmek olduğu gibi Habil’in kanı da yerde kalmıştır.
Peki sunak neydi?
Kabil çiftçiydi ve dolayısıyla sunak olarak kendi ürettiği buğday başaklarını getirmişti. Habil ise avcıydı ve hayvancılıkla uğraşıyordu ve yetiştirdiği bir deveyi sunmuştur.
Kabil’in iddiasında samimi olmadığı sunduğu sunaktan da anlaşılmaktadır. Çünkü Kabil en cılız ve kötü başakları getirirken Habil en sevdiği ve en güzel devesini sunmuştur. Böyle bir iddiaya girerken bile Kabil aç gözlü ve üçkağıtçı olmuş ve haliyle onun sunağı kabul edilmemişti.
O da her zorba gibi istediğini zorla elde etmeye çalışmış, istediği kadını elde etmek için önündeki engel olan sözlüsünü devre dışı bırakmıştı. Bu da güzel bir kadına sahip olmanın zorluğunu göstermektedir ki tarih boyunca güzel bir kadına sahip olan bir çok erkeğin o kadına göz koyan güçlülerce öldürüldüğü bilinmektedir.
Aslında avcı olan birisinin daha katı ve savaşçı, çiftçi olanın ise daha yumuşak olması gerekirken buradaki anlatımda tersi olmuştur.
Bu hikayeyi daha farklı da okuyabiliriz. Kabil’in kişiliğinde avcı ve toplayıcılık döneminin sona erip tarım toplumunun başladığı, yani Kabil’in döneminin başladığını da düşünebiliriz. Habil, kardeşliğin birlikte var olmanın ve her şeyin ortak olduğu bir dönemi temsil ederken, Kabil ise bireyciliğin, savaşın, kölelik düzeninin, üretimin ve özel mülkiyeti temsil eder.
Bundan sonraki medeniyet Kabil medeniyetidir. Şehir ve tarım medeniyetidir. Zulüm, zorbalık ve çıkarcı medeniyettir. Kabil, kazındı insanlık kaybetti. Medeniyetimiz Kabil medeniyetidir. Bu medeniyet kardeş katli ile başlar ve hala kardeşlerin çıkarları için birbirlerini katlettikleri bir geleneğe ve varoluşa sürüklenir.
Kabil, Habil’i öldürdü ve insanlık Kabil’in soyundan bir katilin soyundan çoğaldı… Bu kıssa Adem’in yaradılış kıssası kadar önemlidir. Birisi İnsanı diğeri ise insanlığı başlatmıştır.
İbrahim Halil ER
Ramazan Kurtoğlu
Allah sizden ebeden razı olsun hocam.
Muhammed Said Demirkol
Benim hep merak ettiğim bişey var bu cinayet neticesin de kabil kiminle evlendi kendisiyle doğan kızile mi evlendi yoksa diğeriyle mi ?
Ibrahim Halil Er
Muhammed Said Demirkol Rivayetlerde net bir şey olmasa da olayın mantıklı sonucu ikisiyle de evlenmesi diye düşünüyorum.
İlhan Soylu
Hatırladığım kadarıyla Asım Köksal Peygamberler Tarihinde kabilin katil olduktan sonra Hz Adem den ayrıldığını, bir kabile oluşturduysa da bunların neslinin devam etmediği, insanlığın Hz Ademin başka çocuklarıyla devam ettiği anlatıyordu. Hafızam yanıltıyor olabilir hocam, zihnimde yanlış mı kalmış, başka bir rivayet daha mı var?
Ibrahim Halil Er
İlhan Soylu Her şey olabilir, sonuçta elimizde rivayet ve söylencelerden başka bir delil yok…
Ibrahim Halil Er
Habil’in KAbil’i öldürme sebebi: “Sen onlara Adem’in iki oğlunun kıssasını da doğru olarak anlat: Onlar birer kurban sunmuşlardı ve birininki kabul edilmiş, diğerininki ise kabul edilmemişti. (Kurbanı kabul edilmeyen ötekine) ‘Seni öldüreceğim’ demiş, o da şöyle söylemişti: ‘Allah ancak takva sahiplerinin yaptıklarını kabul eder.” (maide 27) burada öldürme sebebinde kurban olayından bahsedilirken, neden kurban kestiklerini veya adadıklarını anlatmıyor. Yani aslında sorun kurbanın kabul edilip edilmemesinden ziyade o adağın adanış sebebinde ve bunu bilmemiz gerekiyor.5:28 – “Allah’a yemin ederim ki, sen beni öldürmek için bana el uzatsan da, ben seni öldürmek için sana el uzatacak değilim, ben âlemlerin Rabb’i olan Allah’tan korkarım.
5:29 – “Ben isterim ki sen, benim günahımı da, kendi günahını da yüklenip ateş halkından olasın! Zalimlerin cezası budur”.
5:30 – Bunun üzerine kurbanı kabul edilmeyenin nefsi kendisini, kardeşini öldürmeye teşvik etti ve onu öldürdü. Böylece zarara uğrayanlardan oldu.31 Derken Allah, ona, kardeşinin cesedini nasıl gömeceğini göstermek için yeri eşeleyen bir karga gönderdi. (karganın yaptığını görünce): “ Yazık bana, şu karga kadar olup da kardeşimin cesedini gömmekten aciz miyim (ben)” dedi ve pişman olanlardan oldu!
Kur’an / Maide
Ibrahim Halil Er
şimdi ana soru Allah habil’in kurbanını neden kabul ediyor da kabil’inkini kabul etmiyor? Demek ki Kabil kötü bir şey yapmıştı. Tevrat metninde ise Yehova’nın; “Kayin’i ve sunusunu ise reddetti…. “Doğru olanı yapsan, seni kabul etmez miyim? Ancak doğru olanı yapmazsan, günah kapıda pusuya yatmış, seni bekliyor. Ona egemen olmalısın.” Kur’an’da benzer bir ifade kullanıyor. Ademoğulları kıssasındaki; “..kâle innemâ yetekabbelullâhu minel muttekîn” “…Allah ancak takvâ sahiplerinden kabul eder” dedi” Neden KAbil Habili öldürdu? Kutsal kitaplar sebebi kurban olayına bağlarken kurbanın nedinini anlatmazlar. Belki de bize kurban’ın nedenine değil de bizzat kurban olayanı ve kurban’ın neden kabul edilmediği olayına yoğunlaşmamızı isterler. Burada kurbanı kabul edilmeyene gösterilen gerekçe ise “takva” kavramıdır. Buna rağmen insanlar meraklanmış ve meraklarını gidermek için yorum ve arayışlara baş vurmuşlardır. “İşte burada kaynak olarak Tevrat devreye giriyor ve Kabil’in yaptığı çirkinlikleri oradan öğreniyoruz. Sonuçta İslam’ın naslarıyla çelişmediği sürece eski kitaplar kaynak olarak kullanılır. (Şer’un ma keblena ilkesi) fakat aslında Tevrat’ta da öldürme olayının gerçek nedenini öğrenemiyoruz. Karşımıza çıkan temel neden verilen kurbanların kabul edilip edilmemesi. Yani geleneksel anlatımda geçen kabil’in, habilin eşi ile evlenmek istemesi anlamı naslarda karşımıza çıkmıyor. Bu daha çok bir yakıştırma ama kaynağı neresi. Genelde bu tür yakıştırmaların kaynağı israiliyattır. Genelde islam müfessirleri kabil’in habili öldürmesinin temel nedenini şu olaya bağlarlar: “Allah Teâlâ, zaruret hali mevcut olduğu için Hz. Âdem’in erkek çocuklarının kız çocuklarıyla evlenmesini emretmişti. Ve söylendiğine göre; Hz. Âdem’in, her batından bir erkek bir de dişi çocuğu doğuyordu. Habil’in bacısı çirkin, Kabil’in bacısı güzeldi. Kabil, öz kardeşini tercih etmek istedi. Hz. Âdem ise buna müsaade etmedi. Ancak Allah’a birer kurban takdim etmeleri gerektiğini; kimin kurbanı kabul edilirse; Kabil’in bacısının onun olacağını bildirdi. Habil ve Kabil kurbanlarını sundular. Habil’in kurbanı kabul edildi. Kabil’in ki kabul edilmedi.” ( İbn Kesir, Muhtasar Kur’an-ı Kerim tefsiri, c.I, s.548; Fahruddin Er-Râzi, Tefsir-i Kebir Mefâtihu’l-Gayb, c. IX, s.27. Taberî, Milletler ve Hükümdarlar tarihi, c. I, s.182) ama aslında ayetten bunu anlamadığımız gibi bu konuda zayıf da olsa bir hadis de yoktur. Bu tamamen israiliyat menşelidir.
Ekrem Yüce
Sa Hocam Kıssa detaylarını ve Hz Adem hususunu sahih kaynaklarla gözden geçirmekte fayda var. Görüşelim İnşaAllah
Ibrahim Er
Hocam ikiz doğum ve çapraz evlilik konusunda itirazım var galiba buda Israiliyat yahut Iraniyat olabilir . Allahın yarstma kudreti sorgulanıyor sanki ve tabiki neseb meselesi ve bizlerinde gayri sahih bir başlangıçtan geldiğimiz anlamı var ki kabullendiğimizde ilk anne ve babamızın gayri meşru bir evlilik ve Adem a.s min aciz haşa Allah cc da müsaade ettiği anlamı çıkıyor, ben bu nesebi gayri sahih olmayı ve Hz Allahın haşa acizliğini kabullenmek istemiyorum .
Hasari Akbaş
Ibrahim Er o dönemin şartlarına göre öyle bir yasak yoktu ne zaman ki insanlık çoğaldı Allah kardeşi kardeşle evlenmesini yasakladı , o zaman yasak olmadigi için normal geliyordur , şimdi şeriatla yasak oldugu için insanlık kabul etmiyor ve ahlaki bulmuyor
Ibrahim Er
Hasari Akbaş kardeşim Haşa Hz Allah Adem a.s mı yoktan var ediyor ama neslin devamını Kabilin sapık evliliğiyle insanlığın devamına izin mi vermiş oluyor ? Kafam almıyor bunun başka bir izahı olmalı Israiliyat bilgileriyle izahı yapilmamali .
Hasari Akbaş
Yorumlarda Adem’in cocuklari için kardeş kardeşle nasıl evlenebiliri sorguluyorlar , o dönemin şartlarına göre öyle bir yasak yoktu ne zaman ki insanlık çoğaldı Allah kardeşi kardeşle evlenmesini yasakladı , o zaman yasak olmadigi için normal geliyordur , şimdi şeriatla yasak oldugu için insanlık kabul etmiyor ve ahlaki bulmuyor .
Erkan Aslan
Teşekkürler değerli hocam. Çok güzel