Günümüz Türkiye’sinde eski İslami eserler büyük bir hızla Türkçeye kazandırılmaktadır. Neredeyse Türkçeye çevrilmemiş bir kitap kalmamış bulunmaktadır.
Bu açıdan aslında sevindirici bir gelişmedir. Demek ki ciddi bir alıcı kitlesi bulunmaktadır ki yayınevleri basmaktadır.
Zaten ilimler de tercümelerle ilerler. Darul hikme’nin yaptığı gibi..
Fakat bu tercümelerde beni rahatsız eden bir unsur bulunmaktadır.
o da: Geçmiş kavga ve cedel mücadeleleri sonucu yazılmış eserler ve reddiyelerin bağlamından koparılarak olduğu gibi günümüze yansıtılması/tercüme edilmesi, eski tartışmaların yeniden alevlenmesine neden olmaktadır.
Halbuki bir çok tartışma yüzyıllar içerisinde bir sonuca ulaşmış veya daha sonraki alimlerce yumuşatılmış, iki taraf arasında orta yol bulunmuş ve sonuçta bir ortak zeminde buluşmuştur.
Fakat tüm bu tartışmaları sanki daha sonra üzerinde çalışılmamış gibi günümüze aktarmak beraberinde aynı tartışmaların yaşanmasına yol açmaktadır.
Normal şartlarda bu tür eserlerin uzmanlarca olayı bilenlerce okunması gerekirken, avam dediğimiz konu ile ilgili muktesebatı olmayan insanların okuması kafa karışıklığına neden olmaktadır.
Avam veya konu ile ilgili bilgisi olmayan insanlar ilk dönem eserleri okurken sonraki tartışmaları veya karşıt görüşleri bilmemekte, bu tür eserlere verilen cevapları veya hangi şartlarda, kime karşı yazıldığını bilmemektedir.
Benim önerim
Bu tür eserleri tercüme edenlerin salt tercüme ile yetinmemeleri, görüşlerin açıklamasını dipnotlarda yapmaları gerekmektedir. Bu konuyla ilgili yanlış veya eksik bilgileri de dipnotlarda açıklamalı, sonrakilerin yaptığı açıklamaları eklemelidir.
Hatta, kitapta tartışılan veya değinilen konuların mahiyetini, neden yapıldığını, dönemin siyasi ve fikri haritasını vermelidir ki okuyan kişi yanlış yönlendirilmesin.
Çünkü bir çok insan belki de konuyla ilgili başka bir kitaba bakma ihtiyacı hissetmeyecek ve yanlış/eksik yönlendirilmiş olacaktır.
Tercüme ciddiyet ister.
Tercüman, sadece bir kitabı çevirmemekte bir kültürü ve dünyayı da aktarmaktadır.
İbrahim Halil ER
