Cumhuriyetten önce kızların eğitimi yasak miydi?
Cumhuriyet nedeni ile dolaşımda olan bir tanıtımda sanki cumhuriyet öncesinde kızlar okula gitmiyor gibi bir hava yaratılmış.
Aslında külliyen yalan
Batılı anlamda okulların Osmanlı devletinde açıldığı doneme baktığımızda kızlar için de çalışma yapıldığını görürüz.
Bu konuda Yasemin Gulecyuzun bir araştırmasını ekleyelim.
“ll. Abdülhamid (1842–1918) döneminde kızların eğitim öğretimlerine önem verilmiş, ilk ve orta dereceli okulların sayısı arttırılmıştır. Kız öğretmen okullarında öğrencilere örnek ve ibret alacakları meşhur kadınları tanıtmak amacıyla bir kitap hazırlama vazifesi Maarif Vekâletince Mehmet Zihni Efendiye verilir.
MEŞAHURİNNİSA
Meşahurinnisa uzun araştırmalar neticesinde iki cilt halinde hazırlanır. Şair, fakih, muhaddis, veli ve sahabi kadınlardan örnekler vardır kitapta. Mehmed Zihni Efendi Müslüman kadının cahilliği ile ilgili zanların tashihi için bu eseri kaleme almıştır. İslâm tarihinde kadınlarla ilgili çalışmalar az yapılmıştır. “Meşahirunnisa” isimli çalışma bu açıdan da önemlidir. Mehmet Zihni Efendi’nin kadınların eğitimine verdiği önemi onun ilkokul düzeyindeki küçük kız çocukları için hazırladığı “Hanım İlmihali” ve “Kızlar Hocası” isimli eserlerin sahibi olmasından da anlayabiliriz.
EBE OKULLARI
İlk kez 1843’de Mekteb-i Tıbbiye’de haftada bir gün olmak üzere ebelik tedrisatına başlanır. 1845’de ilk mezunlarını verir. II. Meşrûtiyet dönemine kadar ebelik tahsil edenlerde okuma yazma bile aranmaz, ll. Meşrûtiyet sonrasında ilk mektep diploması istenir.
KIZ RÜŞDİYELERİ
1859’da ilk kez İstanbul Sultanahmet’te bir kız rüştiyesi açılır. Aileler kız çocuklarını bu okullara göndermeleri için teşvik edilir. Okulların açılış gayesi kız çocuklarını bilgili, görgülü, evine mutluluk getiren birer hanımefendi olarak yetiştirmektir.
SANAYİ MEKTEBLERİ
Tanzimat Dönemi’nden sonra 1869’de ilk kız Sanayi Mektebi açılır. Ordu ve devletin bazı ihtiyaçları için gerekli olan kumaş ve dikiş işlerini karşılamaya yönelik eleman yetiştirmek hedeflenmektedir.
KIZ ÖĞRETMEN OKULLARI
1869’da Maarif Nezareti Fransa eğitim sistemini örnek alarak bir nizamname hazırlar. İlköğretim mecburiyeti getirilir. Kız sıbyan okulları ve kız rüştiyelerine yönelik düzenleme getirilir.
Kız okullarında öğretmenlik yapabilecek bayan öğretmenlerin yetiştirilmesi acil ihtiyaç olarak ortaya çıkmıştır. Bu yüzden kız öğretmen okulları açılır. Darül Muallimat adıyla eğitim veren bu okullar ll. Meşrûtiyet Dönemi’ne kadar öğrencilere burs vermiştir. Burs almayan mezunları öğretmenlik yapıp yapmamakta serbest bırakıldığından bayan öğretmenlerin sayısı arttığı gibi, Osmanlı kadınları arasındaki eğitim seviyesi de yükselmiştir.
KIZ ÜNİVERSİTESİ
1914’de kızlara has bir üniversite olan İnâs Darülfünun’u kurulmuştur.”
İbrahim Halil ER
