Resülullah zamanında Kudüs’te bugünkü gibi bir mescit yoktu. O dönemde kendisinden “mabed” diye söz edilen “beytül makdis”in sadece kalıntıları bulunuyordu. Bu mekan Beyti Makdis olarak adlandırılırdı. İşte Resülullah (s.a.s.)’ın ziyaret ettiği mekanın bu Beyti Makdis olduğu bütün ünlü müfessirler tarafından dile getirilmektedir.
Örneğin Kadı Beyzavi tefsirinde “Mescidi Aksa” ibaresi açıklanırken: “Burada kastedilen, Beyti Makdis’tir. Çünkü o zaman orada bir mescid mevcut değildi” denmektedir. Aynı ibarenin Nesefi ve Hazin tefsirinde de aynen geçtiğini görüyoruz. İbnu Abbas’tan rivayet edilen tefsir de bu şekildedir.
Elmalılı Hamdi Yazır’ın tefsirinde de ayette geçen “Mescidi Aksa” ibaresiyle ilgili olarak şu açıklama yapılmaktadır: “Mescidi Aksa: Kudüs’teki Beytu’l-Makdis’tir. Nitekim İsra hadisinde de: “Burak’a bindim. Beytu’l-Makdis’e vardım” diye geçmiştir. Bunun etrafı da Kudüs ve civarı demek olur.”[1]
Seyyid Kutup, Mevdudi, Sabuni gibi çağdaş müfessirler de tefsir kitaplarında Mescid-i Aksa’nın Kudüs’teki Beytülmakdis olduğunu ilgili ayetin tefsirinde açıkça belirtirler.
Ayrıca Kur’anın diğer ayetleri de mescit ifadesiyle kast edilenin beytülmakdis olduğunu teyit etmektedir. İsra suresinin 7. Ayetinde meal olarak şu ifadelere yer verilmiştir: “İyilik ederseniz, kendinize iyilik etmiş olursunuz. Kötülük ederseniz, onu da kendi aleyhinize işlemiş olursunuz. Derken sonraki taşkınlığınızın vâdesi gelince, kederinizden suratlarınız asılsın, daha önce girdikleri gibi yine Mescide girsinler ve istila ettikleri yeri mahvedip dursunlar diye başınıza yine düşmanlarınızı musallat ederiz”. Bu ayette meal olarak “Mescide girsinler” ifadesinde, bilinen bir mescid anlatılmaktadır. Arapçasında da belirtili olarak “El” takısı almış şekilde “el-Mescid” olarak kullanılmıştır. Meryem suresinin 11. âyetinde Yüce Allah şöyle buyuruyor: “Bunun üzerine (Zekeriya a.s.) mescidden kavminin karşısına çıkıp onlara: “Sabah ve akşam tesbih edin” diye işaret etti.”Burada kastedilen mescid, Mescidi Aksa yani Beyti Makdis’dir.
Bir hadisi şerifte bildirildiğine göre Resulullah (s.a.s)’ın câriyesi Meymune (r. anhâ): “Ey Resulullah! Bize Mescidi Aksa hakkındaki hükmün ne olduğunu bildir” dedi. Resulullah (s.a.s.) da şöyle buyurdu:”Oraya (Mescidi Aksa’ya) gidin ve içinde namaz kılın.” Demiştir. Bu hadis de Mescid-i Aksa ifadesinin Resulullah zamanında Beytülmakdis için kullanılmaya başlandığını göstermektedir.
Resulullah’ın Mescid-i Aksa ile ilgili hadisleri pek çoktur. Bütün bu hadisler, Mescid-i Aksa ifadesinin o dönemde Beytülmakdis için kullanıldığını göstermektedir. Bu ifadelendirme yeni bir ifadelendirmeydi. İsra ayetinden dolayı kullanılmaya başlanmıştı.
İbrahim Halil ER
