Rabiatül Adeviyeyi anlattığımız yazımızda onun tasavvufa aşk ve sevgi nazariyesini soktuğunu söyledik. Peki tasavvufun önemli diğer nazariyeleri nelerdir?
1. Zühd Ekolu: Özellikle tabiin döneminde çok yaygın olmuş olan bir nazariyedir. Dünyaya meyl etmeme ve yüz çevirmedir.
2. Korku ve Hüzün Ekolu: Kurucusu Hasan Basri’dir.
3. Sevgi Ekolu: Rabiatul Adeviye’dir.
4. Tevekkül Ekolu: İbrahim Edhem, Fudayl İyad, Şakik Belhi
5. Melamet ve Fütüvvet: Beyazidi Bistami, Yahya b. Muaz, Ebu Hafs Haddad
6. Marifet ve Muhabbet: Zünnuni Mısri
7. Açlık ve Gece İbadeti: Ebu Süleyman Darani
8. Tevhid ve Aşk: Marufi Kerhi ve Mansur b. Ammar (Bu zat, Halkul Kur’an konusunda Ahmed b. Hanbel’i desteklemiş, ehli sünnet inancını savunmuştur.) ve Bişri Hafi
9. Sahv ve Temkin: Cüneydi Bağdadi
10. Sekr ve Manevi Sarhoşluk: Beyazidi Bistami
11. Rıza: Haris b. Esed
12: İsar: Ahmed b. Muhammed Nuriye. (Yani kardeşini kendine tercih etme)
13. Nefsle Mücahade (riyazet ve çile): Abdullah Tüsteri
Bunlar ilk ekollerdir. Bunlara daha sonra başka ekoller de eklenecektir.
Not: Sekr: Kulun kalbine gelen ve aklını başından alan bir haldir.
Sahv: Sekrden sonra gelmekte olup, insanın elem veren şeyi ayırt etmesine Hak yolda elem vereni tercih etmesine imkan veren bir durumdur.
İbrahim Halil ER
