Ben bu yılı kendime Felsefe okumaları yılı ilan etmiştim ve Hegel’den başladım. (ilkçağ ve İslam filozofların çoğunu zaten okumuştum)
Batı ve modern dünyamızın düşünce yapısı Hegel’den gelir. Helel’i okurken bir şeyin farkına vardım.
Felsefeyi anlamak için çok iyi bir dinler tarihi ve dini bilgiye sahip olmamız gerekiyormuş. Hatta batı felsefesini anlamak için mutlaka Hristiyan teolojisini bilmemiz gerekiyormuş, yoksa anlamamız zor. Ben en azından bu bilgilere sahip olduğum için cümlelerin ve tartışmaların nereden geldiğini ve nereye ulaşmak istediğini görüyordum. Ama başka insanların felsefe zor anlamıyoruz demelerinin arkasındaki nedenin bu olduğunu anladım.
Biz eğer sağlam bir felsefe bilgisi vermek istiyorsak temelden yani dinden başlamamız gerekiyor. Zaten batılı büyük düşünürlerin çoğu papaz. Hegel’de Marks’da papaz… bu da ilginç bir bilgi.
Zaten papaz yani din adamı olmayan birisinin bu tür konuları bilmesine ve tartışmasına da imkan yok.
Halbuki bizde ise felsefe ile iştigal edenler dini küçümser ve dini bilmez. Batılı filozofları gözünde büyütür ama onların değindiği konuların Hristiyanlık teolojisi tartışmaları olduğunu da bilmez ve bize kendisini filozof olarak satar. Dini bilenler de felsefeyi dinsizlik olarak görüyorlar ve bu nedenle bizde iyi filozof çıkmadı.
Dinler tarihi ile ilgili yazılmış çok eser var. Hatta bu konuda ilk eseri Biruni yazmıştır. Bu eserinde Budizm ve Hind dinleri incelemiştir. Ali Şeriati’nin Dinler tarihi kitabı da güzeldir. Bizim klasiklerimizden Şehristani’nin kitabı, Bağdadi’nin kitabı (ikisi de tercüme edildi) var. Modern döneme ait batılı eserler İslam ile ilgili ön yargılar taşımaktadır. Diğer dinler konusunda okunabilir ama islam konusunda onlara güvenmemek lazım. İslam düşünce yapısını öğrenmek için Muhammed Ebu Zehra’nın mezhepler tarihi ve yukarda ismini verdiğim eserleri tavsiye ederim. Ayrıca Muhammed Abid el-Cabiri’yi, Seyyid Hüseyin Nasrı da tavsiye ederim
Batı düşüncesini anlamak için çok iyi bir Hristiyan ve Yahudi teolojisine sahip olmamız gerektiği gibi yüksek derecede yunan ve roma uygarlıklarını ve eserlerini de bilmemiz gerekiyor. biz batıyı bu şekilde köklerini takip etmeden öğrenmeye çalıştığımız için anlayamıyoruz. Ya da onların çalışmalarını gözümüzde büyütüyor aslında nereye dayandığını görmüyoruz
Bizde hristiyanlık üzerinde (aynı zamanda bir mezhepler tarihi kitabıdır) derinlemesine araştırma yapan ibn Hazm’dır. eseri el-milel vennihel’dir. ama maalesef Türkçeye çevrilmedi hala. ibn Hazm Endülüslü olduğu için Hristiyan kültülürünü yakından tanımış ve onları anlatan eleştiren, cevap veren 5 ciltlik bir eser yazmıştır.
İbrahim Halil ER
