ESKİ HEKİMLERDEN BAZI TIBBİ TAVSİYELER

• Kim midesinde yumurta ve balığı bir araya toplar da, felç ya da yüz felci geçirirse kendisinden başka kimseyi kınamasın.
• Tok karına hamama girip de felç geçiren ancak kendisini kınasın.
• Sütle balığı bir arada yiyen kimseye baras (alaca hastalığı), cüzzam veya nikris (gut hastalığı) isabet ederse kusuru sadece kendisinde arasın.
• Midesinde sütle nebizi (şıra) bir araya getiren kimseye eğer baras veya nikris (gut) isabet ederse kusuru başkasında aramasın.
• Kim haşlanmış soğuk yumurta yer ve karnını onunla doldurursa, sonra da astıma yakalanırsa kusuru sadece kendisinde bulsun.
• Kim cinsel ilişkide bulunur ve boşalıcaya kadar sabretmezse ona taş isabet eder, neticede başkasını kınamasın.
• İbn Bahtayşû şöyle der: Yumurta ile balığı aynı anda yemekten sakın. Çünkü onlar kulunç, basur ve diş ağrılarına sebebiyet verirler.
• Devamlı yumurta yemek yüzde çillikler doğurur.
• Mülûha ve tuzlu balık yemek, hamamdan sonra hacamat olmak, behak (yüzde lekeler) ve uyuza se­bebiyet verir.
• Devamlı koyun böbreği yemek, mesaneyi dumura uğratır.
• Taze balık ye­dikten sonra yıkanmak, felce sebebiyet verir.
• Hayız olan kadınla cima etmek cüzzama sebep olur.
• Akabinde suyu dök­meden (boşalmadan) cimada bulunmak, taş oluşturur.
• Çıkış yolunda (mah­reç) uzun süre beklemek, şiddetli dertlere sebep olur.
• Hipokrat: “Zararlı şeyden azıcık almak, faydalı şeyden gereğinden faz­la almaktan daha hayırlıdır.” demiştir. Yine o: “Aşın yorgunluktan, yiyecek ve içeceklerden tıka basa mideyi doldurmaktan kaçınmak suretiyle sıhhatinizi korumaya çalışınız.” demiştir.
• Bilge kişilerden biri de şöyle demiştir: “Kim sıhhatli olmak istiyorsa ka­liteli gıdalar alsın, acıkınca yesin, susayınca içsin, suyu az içsin, günün ilk yemeğinden (öğle) sonra uzansın, akşam yemeğinden sonra şöyle bir yürü­sün, helaya gitmeden uyumasın, tok karma hamama gitmesin.
• Yazın bir ke­re hamama gitmek, kışın on defa gitmekten daha hayırlıdır. Geceleyin kuru­tulmuş et yemek tükenmeye yardımcı olur.
• Yaşlı kadınlarla ilişkide bulun­mak gençleri ihtiyarlatır, sağlam bedenleri hasta eder.” Bu Hz. Ali’den riva­yet edilirse de doğru değildir. Bunlardan bir kısmı Arap tabibi Haris b. Kele­de ve daha başkalarının sözlerindendir.
• Haris şöyle der: “Kim uzun süre yaşamak istiyorsa -ki ölümsüzlük yoktur-günün ilk yemeğini (öğle) erken yesin, akşam yemeğini de öne alsın. Hafif elbise giysin, cinsî münasebette az bulunsun.”
• Yine Haris şöyle der: “Dört şey bedeni yıkar: Aşın dolu mide ile cima etmek, tok karına hamama gitmek, kurutulmuş et yemek, yaşlı kadınla cima etmek.” Hâris’in ölümü yaklaştığında insanlar basma toplandılar ve: — Bize senden sonra yapacağımız bir tavsiyede bulun, dediler.
• O şöyle .dedi: “— Kadınlarla genç olmadıkça evlenmeyin, meyveleri tam olgunlaşma zamanında yeyin, başka zaman yemeyin, sizden biriniz bedenine dert getire­cek bir şeyle uğraşmasın.
• Her ay bir kere mutlaka midenizi temizlemelisiniz. Çünkü bu balgamı eritir, safrayı yok eder, et bitirir.
• Sizden biri öğle yemeği­ni yediği zaman akabinde bir müddet uyusun.
• Akşam yemeğini yediğinde de kırk adım yürüsün.”
• Krallardan birisi saray doktoruna: — Belki de fazla yaşamayacaksın. Bana sağlıklı yaşamak için Öğütte bulun! demiş, o da şöyle nasihatta bulunmuştur:
• “— Genç kadından başkası ile evlenme, sadece genç hayvan eti ye, has­ta olmadan ilaç içme, olgun olmadıkça meyve yeme, yemeği iyi çiğne.
• Gün­düz yemek yediğinde, akabinde biraz uyumanda bir sakınca yoktur.
• Gecele­yin yediğinde ise elli adım da olsa, şöyle bir yürümeden uyuma.
• Acıkmadıkça yeme,
• isteksiz cinsel ilişkiye girişme,
• geldiği zaman sidiğini tutma,
• hamam senden nasibini almadan, sen ondan nasiplen,
• midende yemek varken üzeri­ne asla yemek yeme,
• dişlerinin çiğnemekten aciz kaldığı şeyleri yemekten zin­har sakın, zira miden onu hazmetmekten aciz kalacaktır.
• Her hafta bir kusmalı ve bedenini temizlemelisin.
• Cesedindeki kan ne güzel bir hazinedir, do­layısıyla onu ancak ihtiyaç sırasında çıkar,
• hamama gitmeye devam et; zira o ilaçların nüfuz edemediği tabakalara ulaşır ve zararlı unsurları dışari atar.
• ” îmam Şafiî şöyle der: Dört şey bedeni güçlendirir: Et yemek, güzel koku koklamaK, ki olmaksızın yıkanmak, keten elbise giymek.
• Dört şey de bedeni zayıflatır: Aşırı cinsel ilişki, aşın üzüntü, fazla su içmek, fazla ekşi yemek.
• Dört şey görmeyi güçlendirir: Kâbe’nin karşısına oturmak, uyuyacağı za­man göze sürme çekmek, yeşilliğe bakmak, oturulacak yeri temiz tutmak.
• Dön şey de görmeyi zayıflatır: Kazurata bakmak, asılmış kimseye bak’ mak, kadının fercine bakmak, kıbleye sırt dönerek oturmak.
• Dört şey de cinsel ilişki gücünü arttırır: Serçe, su yoncası men yanthes trifoliata), fıstık ve keçiboynuzu yemek.
• Dört şey aklı arttırır: Lüzumsuz sözleri terketmek, misvak kulfenmak salih kimselerle beraber olmak, âlimler ile beraber olmak.
• Eflatun şöyle demiştir: “Beş şey vardır ki, bedeni eritir, insarji kahreder: Varlıklı kimselerin pintiliği, sevgililerden ayrı düşme, öfke ve kini yut­ma, öğüde kulak asmama, cahillerin akıllı kimselere gülmeleri.
• ” Me’mun’un saray doktoru şöyle demiştir: “Şu hasletlere iyi kulak ver­melisin. Çünkü onları iyice belleyip de uygulayana ölümden başka illet mu­sallat olmaz. Midende yemek varken yemek yeme, çiğnemekten dişini yora­cak yiyecekleri sakın yeme, zira miden onu hazmetmekten aciz kalacaktır. Fazla cinsel ilişkiden sakın. Çünkü o hayatın nurunu söndürür. Yaşlı kadın­la asla cinsel ilişkiye girme, zira o füc’eten ölüme sebep olabilir. Zaruret ol­madıkça asla kan aldırma. Yazın arasıra kusmaya çalış.

• ” Hipokrat’a ait vecizelerden birisi şöyledir: “Her çok, tabiî olanı bozar.”
• Galinos’a:
• “Niçin hasta olmuyorsun?” diye sormuşlar. “Çünkü ben bir­birine uyumu olmayan iki kötü yiyeceği bir araya getirmedim, hiçbir zaman yemek üstüne yemek almadım, kendisinden eza göreceğim hiçbir yemeği mi­deme indirmedim.” diye cevap vermiş.
• Dört şey bedeni hasta eder: Çok konuşma, çok uyuma, çok yeme, çok cinsel ilişkide bulunma.
• Çok konuşma, beynin Özünü azaltır ve onu zayıflatır, saçları çabuk ağartır.
• Çok uyku, yüzün rengini sarartır, kalbi kör eder, gözü tahrik eder, tem-belleştirir, bedende rutubetler oluşturur.
• Çok yeme, midenin ağzını bozar, bedeni zayıflatır, yoğun yeller ve güç dertler doğurur.
• Çok cinsel ilişki bedeni çökertir, kuvvetleri zaafa uğratır, bedenin rutu­betlerini kurutur, sinirleri gevşetir, tıkanıklıklara sebebiyet verir, zararı bü­tün bedeni kaplar, özellikle de dimağa zaranbüyüktür. Çünkü onunla insa­nın hayat iksiri unsurundan pek çok çözülmeler olur. Onun beyni zayıflat­ması, ne var ne yok hep istifra etmenin zayıflatmasından daha çoktur. Onun dışarı atılmasıyla ruh cevherinden de çok şey atılmış olur.
• Cinsel ilişkiler içerisinde en faydalısı gerçek şehvetin bulunduğu bir za­manda genç, güzel ve helâl olan eş ile yapılanıdır.
• Ayrıca şu unsurlar bulun­malıdır: Hararetli ve rutubetli bir mizaca sahip olmak, aradan zaman geç­mek, her türlü zihni meşgul edecek şeylerden uzak olmak, ifrata düşmemek, cima sırasında terki uygun olan şeylerden uzak olmak; bunları aşırı tokluk, aşırı açlık, istifra, tam riyazat, aşırı sıcaklık veya aşırı soğukluk şeklinde sı­ralayabiliriz.
• Eğer cinsel ilişki sırasında bu on şeye riayet edilirse, ilişkiden gerçekten fayda görülür. Bu şartlardan hangisi bulunmazsa, o oranda Cinsel ilişki zararlı hal alır. Bu şartların hepsi veya çoğunluğu bulunmadan ilişkiye girişiliyorsa, o artık bir ilişki değil, âcil bir helak halini ahr.
• Sağlıklı halde aşın diyet (perhiz), hastalık sırasında karışık ve fazlaa ye­mek gibidir. Mutedil bir diyet ise faydalıdır
• Galinos, adamlarına şöyle dermiş:
• Üç şeyden sakınır, dört şeye de sıkıca sarılırsamz doktora ihtiyacınız kalmaz: Tozdan, dumandan ve pis kokudan sakınınız.
• Yağlı ete (iç yağı), güzel kokuya, tatlıya devam ediniz ve sık sık hamama gidiniz.
• Doyduktan sonra daha fazla yemeyiniz.
• Badruc ve reyhan ile dişlerinizi kurcalamayınız.
• Akşam vakti ceviz yemeyiniz.
• Soğuk algınlığı­na yakalanmış bir kimse ensesi üzerine uyumasın.
• Kederli bir kimse ekşi ye­sin,
• kan aldıran kimse hızlı yürümesin, çünkü bunda ölüm tehlikesi var­dır.
• Gözü ağrıyan kimse kusmasın.
• Yazın fazla et yemeyiniz.
• Soğuk özellikli humma sahibi güneşte uyumasın.
• Baharatlanmış eski patlıcana yaklaşmayı­nız.
• Kış mevsiminde her gün bir bardak sıcak su içen kimse hastalıktan emin olur.
• Hamamda bedenini nar kabuğu ile ovan kimse uyuz ve kaşıntıdan emin olur.
• Beş susamı birazcık sakız, ham öd ve misk ile yiyen kimsenin ömrü billah midesi güçlü kalır ve bozulmaz.
• Kim karpuz (veya kavun) çekirdeğini şe­kerle yerse, midesindeki taşları temizler ve kendisinden idrar yanmasını izale eder.
• Dört şey bedeni yıkar: Düşünce, üzüntü, açlık, uykusuzluk.
• Dört şey insanı ferahlatır: Yeşil manzaraya, akar suya, sevgiliye bakmak.
• Dört şey gözü karartır: Yalın ayak yürümek, sabah akşam kiı kimseye, (hareketleri) ağır kimseye ve düşmana bakmak* çok ağlamak, yazıya çok bakmak.
• Dört şey cismi güçlendirir: Yumuşak elbiseler giymek, mutedil sıcaklık­taki hamama girmek, tatlı ve yağlı yemek yemek, güzel kokular koklamak.
• Dört şey yüzün suyunu kurutur, güzelliğini, revnakhğmı alır götürür: Ya­lan, hayâsızlık, cahilane aşırı sorular ve aşırı günaha dalmak.
• Dört şey yüzün suyunu ve güzelliğini arttırır: Mürüvvet, vefa, takva.
• Dört şey başkalarının kin ve nefretini kazandırır: Kibir, hased laf götürüp getirme (nemîme).
• Dört şey rızkı celbeder: Gece ibadet etmek, seher vakti çokça kerem ve ,yalan ve istiğfar etmek sadaka vermek, gündüzün başında ve sonunda zikretmek.
• Dört şey rızkı azaltır; Sabah uykusu, az namaz, tembellik, hıyanet.
• Dört şey anlama melekesine ve zihne zarar verir: Devamlı ekşi ve meyve yemek, ense üstüne yatıp uyumak, düşünce ve keder.
• Dört şey anlayışı arttırır: Kalbin başka şeylerle meşgul olmaması, yiye­cek ve içecekle karnın iyice dolu olmaması, tatlı ve yağlı yiyeceklerin seçilme­si sureti ile gıda tanziminin iyi yapılmış olması, bedeni ağırlaştıran artıkların dışarı atılması.
• Bunlar ince sırlar ve gerçeklerdir; onun miktarını ancak ve ancak anla­yışı güzel, zihni berrak, ilmi derin olanlar, insanlarda mevcut özellikleri kav­ramış olan kimseler bilebilir. Tevfik yalnızca Allah’tandır.

İbrahim Halil ER