Vasi: Hz. Ali, Peygamberin vasisi ve halifesidir. Bu düşünce de Yahudilikteki vasi düşüncesine bağlanır.
Reca: Hz. Ali’nin geri döneceği. Yahudi ve Hristiyanlıktaki İlya Peygamberin ve hz. İsa’nın geri döneceği düşüncesi.
Hulul Düşüncesi: Hz. Ali’nin tanrı olduğu, tanrının onun bedenine girdiği. Bu düşünce, hristiyanların hz. İsa hakkındaki düşüncesine benzemektedir. Hristiyan etkisiyle ortaya çıkmıştır. Bu düşünce Nusayrilerde, İsmaililerde ve batıni fırkalarda bulunmaktadır.
İmamet Düşüncesi İran Kültürü ve Zerdüşt Etkisiyle Ortaya çıkmıştır
Eski İran dini düşüncesi, Şiilik içinde mütala edilen bir çok siyasi ve dini fırkaların farklı yapısal özellikler kazanmasına da yakından tesir etmiştir. Genelde Şiiliğin “imamet” anlayışında, özellikle imamlığın veraset yoluyla geçmesi ve imamların masumiyeti meselesi, tamamen Zerdüştlükten kaynaklanmaktadır. Zira Zerdüştlüğe göre, Zerdüşt din adamları, Tanrı ile doğrudan irtibatları ve yakınlıklarından dolayı yanılmaz ve hata yapmaz kabul ediliyordu. Ayrıca dini kişi, ancak din adamının sülalesinden gelebilirdi.
Şia’da Mehdi Fikri: Ahir zamanda gelecek olan kurtarıcı. Hristiyanlık düşüncesindeki Mesih fikrinden etkilenilmiştir.
Bir şeyin Hristiyanların daha önce savunmuş olması onun yanlış olduğunu göstermez. Çünkü Hristiyanlık ve Yahudilik gibi kadim dinlerde özleri itibariyle tevhidi dinlerdi. Daha sonraları dejenerasyona uğramışlardı.
Ehli Sünnet anlayışında da mehdi düşüncesi vardır, fakat şiadaki mehdi, ehli sünnetteki mehdi değildir. Onların kayıp 12. imam olan mehdi muntazır’dır.
Mehdinin gelmesi için zulmün artması gerekir.
Bu nedenle zulme razı şia topluluğunda hep var olmuştur. Savaşa karşı çıkmışlardır. Bu da manihizimdeki savaş karşıtı düşüncenin İslami bir kılıfa bürünmüş şeklidir.
İbrahim Halil ER
