1.Ananiye
Anan b. Davut tarafından kurulmuştur. Temel fikirleri de şunlardır:
a) Cumartesi gününün yasaklarına ve diğer dini bayramlara muhalefet etmiştir.
b) Balık ve kuşların yenilmesi konusunda sınırlamalar getirmiştir.
c) Hayvanları kafalarından kesmektedirler
d) Hz. İsa’nın görüş ve düşüncelerini doğru kabul etmektedirler. Onlar, Hz. İsa’nın Tevrat’a muhalefet etmediğini bilakis onun emirlerini tasdik ettiğini söylemişlerdir. Fakat, onun nubuvvetini ve risaletini kabul etmemektedirler.
e) Hz. İsa’nın yeni bir din ortaya koymadığını, incilin bir vahiy kitabı olmadığı ve Hz. İsa’nın kendisinin bir peygamber olduğunu iddia etmediğini söylemektedirler. Hz. İsa, Allah’ın sadık bir evliyasıdır.
f) İncil bir vahiy kitabı değildir. O, Hz. İsa’nın yaptıklarını ve sözlerini kapsar. Talebeleri tarafından toplanmıştır. Üstelik dört ayrı İncil bulunmaktadır. Nasıl olur da bir kutsal kitap olur. Kutsal kitap bir tanedir. Ayrı ayrı olamazlar.
2.İseviye
İshak b. Yakub el-İsfehani tarafından kurulmuştur. Düşüncelerini Emeviler’in son dönemlerinde yaymaya başladı. Birçok Yahudi onun düşüncesini benimsedi. Onunun bir çok mucizeler yarattığını iddia etmeye başladılar. Kendisinin Mesih olduğunu ilan etti.
Et yemeyi ve hayvan kesmeyi yasakladı. Tevrat’ta geçen bir çok Yahudi hükümlerine muhalefet etti.
3.Mekaribe (Yuzianiye)
Kurucusu Yehusan el-Hemdani’dir. Çok zahit olduğundan ve çok namaz kıldığından kendisine Yehuza denilmiştir.
Et yemeyi yasaklamıştır. Ayrıca, Tevrat’ta zahiri ve Batıni anlamlar olduğunu söylemiştir. Tevrat’ı yorumlamada genel Yahudi yorumlarına muhalefet etmiştir.
Kaderiye’ye meyletmiştir. İnsanların fiillerinin yaratıcısı olduğunu söylemiştir. İyi ve kötünün insana ait olduğunu iddia etmiştir.
Yahudiler Filistin’e Ne Zaman Yerleşti
Tevrat’a göre Yahudiler Ur şehrinde oturuyorlardı. İsa’dan 2000 yıl kadar önce Hz. İbrahim’in yönetiminde Filistin’e hareket ettiler.
Yahudilerin Ur kökenli olup olmadıklarını doğrulayan bir belge yoktu. Fakat, 1975 yılında, arkeologlar yaptıkları kazıda tam 15.000 kil tablet çıkardılar. Tabletlerin bulunduğu bina, Ebla Krallığı’nın resmi arşivi ya da kütüphanesi idi. Ebla, iki bin yıldan beri kayıp bir site şehri olarak biliniyordu. Kayıtlarda adı geçiyor ama yeri bilinmiyordu. Burasının İsa’dan önce 2000 yıllarında önemli bir şehir olduğu sanılıyor.
Tabletlerde rastlanana bazı isimler Tevrat’ta da var. Onun için Yahudiler’in Elba kökenli olabilecekleri düşünülüyor.
Yahudiler, Mısır’da uzun süre kaldıktan sonra, Hz. Musa’nın yönetiminde, İsa’dan önce 1260 yılına doğru Filistin’e geldiler.
İbrahim Halil ER
